HANGİ NAMAZLARDAN SORUMLUYUZ?

Esselamu aleykum ve rahmetullah..

   Siz değerli kardeşlerimle veya çevremdeki kardeşlerimle iletişim içindeyken gözlemlediğim bir husus bu günkü  yazımızın konusu olacak inşaAllah. 

   Toplum olarak namaz hususunda çok da yeterli bilgiye sahip olmadığımızı düşünüyorum ve gözlemliyorum. Bu bilgisizliğimiz öncelikle namazın dinimizdeki önemi ile başlıyor, hükümleri, nasıl kılınacağı, farz ile nafilelerin eşdeğer görülmesi  ve daha namazla ilgili bir çok hususlarda devam ediyor.

   Dinimizin kelimeyi şahadetten sonra ikinci emri olan namaz çok önemli ve değerli bir ibadet olmasına rağmen bizim bu denli buna yabancı olmamız nasıl ve neyle açıklanır bilemiyorum ama bu eksikliği gidermek için bir yerden başlamamız gerekiyor.

   Bu yazımızda dikkatlerinizi çekmek istediğim husus farz namazlar ile nafile namazların aynı kategoride değerlendirilmesi olacak. Zamanla namaz hususunda diğer konularada değiniriz inşaAllah. İçimizde mutlaka yıllardır namaz kılanlar olduğu gibi namaza yeni başlayanlar, belkide namaza başlamayı düşünenler var. Yıllardır namaz kılanlarımızında, yeni başlayanlarımızında, başlamayı düşünenlerimizinde özellikle bilmesi gereken konulardan biri  Allah subhanehu ve tealanın biz kullarına farz kıldığı ve bizi sorumlu tuttuğu namazın sadece farzlar olduğu, nafilelerin bizim isteğimize bırakıldığıdır.

HANGİ NAMAZLARDAN SORUMLUYUZ?

   Değerli kardeşlerim iman eden her insan iman ettikten sonra ilk olarak namaz kılmak zorundadır. Bu imanının bir göstergesi ve adeta ispatıdır. Namaz İslam dininin olmazsa olmazıdır. Diğer tüm ibadetler kişinin namazına göre değer kazanır. Kişi namaz kılıyorsa yaptığı her iyilik kendisine fayda sağlar. Ama hem iman ehli olduğunu söyleyip hemde namaz kılmıyorsa yaptığı diğer iyiliklerin hiçbir değeri yoktur. Namaz bu kadar önemli bir ibadettir.

   Allah subhanehu ve tealanın bize farz kılmış olduğu ve bizimde yerine getirmekle sorumlu olduğumuz namaz, beş vakit olarak belirlenen namazlardır. Allah Resulu sallallahu aleyhi ve sellem farz namazları eda eden ama farzların haricinde başka namaz kılmayacağını söyleyen kimseye kurtuluşu ve cenneti vadetmiştir.

Allah Resulu sallallahu aleyhi ve sellem bu konuda şöyle buyurmuştur:

“Allah subhanehu ve tealanın kullarına farz kıldığı beş vakit namaz vardır. Kim bunları eda eder, bunları küçük görmeyip zayi etmezse Allah’ın o kimseyi cennete koyacağına dair sözü vardır. Her kim bunları yapmazsa o kimse için Allah katında bir söz yoktur. Dilerse ona azab eder dilerse affeder.” (Ebu Davud, İbni Mace, Nesai, Ahmed)

Talha bin Ubeydullah (Radiyallahu Anh) şöyle dedi:

“Necd halkından saçı başı dağınık bir kimse Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’e geldi. Uzaktan sesinin uğultusunu duyuyor, fakat ne dediğini anlamıyorduk. Nihayet Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’e yaklaştı.

Meğer o kimse İslam’ın ne olduğunu soruyormuş. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):

‘Bir gün ve gecesinde beş vakit namaz kılmaktır’ buyurdu. O kimse:

Üzerime bu namazdan gayrı namaz var mı? dedi. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):

‘Hayır, ancak sen nafile kılarsan bu müstesnadır’ buyurdu. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) devamla:

‘Ramazan orucunu tutmaktır’ buyurdu. O kimse:

Üzerime bu oruçtan gayrı tutmam gereken oruç var mı? dedi. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):

‘Hayır, ancak sen nafile olarak oruç tutarsan bu müstesnadır’ buyurdu.

Talha (Radiyallahu Anh) der ki: Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ona zekâtı da anlattı. O kimse:

Üzerime bu zekâttan gayrı vermem gereken başka bir zekât var mı? dedi. Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):

‘Hayır, ancak sen nafile olarak sadaka verirsen bu müstesnadır’ buyurdu. Müteakiben o kimse:

Vallahi bunun üzerine ne artırırım ne de eksiltirim diyerek arkasını dönüp gitti.

Bunun üzerine Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):

‘Eğer doğru söylüyorsa felah bulmuştur’ (Kurtulmuştur) buyurdu.” (Buhari 1767, Müslim 11/89,)

Bu konu ile ilgili gelen başka bir rivayette Allah Resulu sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur:

“Allah gece ve gündüz beş vakit namaz farz kılmıştır.”

Arabi sordu: “Başka kılmam gerekir mi?” Allah Resulu sallallahu aleyhi ve sellem:

“Hayır, ancak nafile kılarsan o başka.” (Buhari, Müslim)

   Yukarıdaki hadisler ve bu içeriğe sahip bir çok hadislerde anlatılan beş vakit namazdan kasıt sadece farzlardır. Ve kim bunları düzenli bir şekilde yerine getirirse Allah Resulünün beyanı ile Allah'ın o kişiyi cennete koyacağına dair sözü vardır. O kimse kurtuluşa erip cennete girmeyi hak etmiş olur. Ama kimde bu namazlara özen göstermez ve düzenli kılmazsa Allah'ın bu şekilde davranan kullarına verilmiş bir sözü yoktur. 

   Günümüzde farz namazların önünden ve ardından kılınan nafile namazların farz gibi algılanması çok yaygın olarak görülen bir anlayıştır. Allah Resulünün sünnetini sadece farzların önünden ve ardından kılınan namazlardan ibaret görenler bu hususda öyle taassup sahibi oluyorlarki bu söylemleri duyduklarında hemen bu söylemleri dile getiren insanları sünneti terk etmekle ve sünneti hafife almakla suçluyorlar. Halbuki Allah Resulü sallallahu aleyhi ve sellemin sünneti sadece bu namazlardan ibaret değildir. O'nun sünneti bir yaşam biçimidir. Hayatımızın her anına dair ölçüler belirleyen bir yaşam biçimi...

Bu kimseler farz namazlarla nafileleri öylesine bir bütünleştiriyorlar ki, kılarlarsa hepsini birlikte kılıyor, terkederlerse de hepsini birlikte terkediyorlar. Halbuki nafileleri terkettiğimizde bir sorumluluğumuz olmadığı halde farzların terki bizi çok tehlikeli bulvarlara sürekleyebilir Allah korusun. Bu sebeple bizler kraldan daha kralcı olma konumuna düşmeden Allah ve Resulünün belirlediği çizgilere riayet ederek onlar neye ne kadar değer verdiyse bizde ona o kadar değer vermemiz gerekmektedir.  Farzlar uyuma ve unutma haricinde asla terkedilmemesi gereken namazlardır. Bu sebeplerin haricinde farz namazların terki asla caiz değildir. Ama nafileler bizim isteğimize bırakılmış dilersek yapmamız istenmiştir. Bunu bizzat Allah Resulünün kendisi söylemişdir. Farz namazın haricinde başka namaz varmı diye soran adama “Dilersen nafile kılabilirsin” diye cevap vermişdir.

Allah Resulu sallallahu aleyhi ve sellemin sünneti iki kısma ayrılır.

Bunlar: Allah Resulünün bize emrettikleri ve Allah Resulünün bize tavsiye ettikleridir.

Allah Resulunun emrettiği hususlarda O’nun bu emirlerine mutlaka uymamızı bizzat Allah subhanehu ve teala bize emretmektedir.

Allah Resulünün tavsiye ettikleri ise kişinin kendisine bırakılmıştır. Elinden geldiğince ve imkanı elverdiğince Resulün sünnetine uymaya çalışılası en güzel olandır.

Farz namazların beraberinde kılınan nafile namazlarda Allah Resulünün bize tavsiye ettiği kısma girmektedir. Bu konuda O şöyle buyurmaktadır:

Ummu Habibe (Radiyallahu Anha) şöyle dedi: “Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’den işittim:

“Müslüman bir kul her gün farzın dışında Allah için on iki rekât sünnet kılarsa Allah onun için cennette bir ev bina eder’ buyuruyordu.” (Müslim 728/103)
Allah Resulu sallallahu aleyhi ve sellemin bir gün içerisinde kılınmasını teşvik ettiği bu on iki rekat namazın hangileri olduğunu yine Ummu Habibe radıyallahu anh bize şöyle açıklamaktadır:

"Her kim, bir gün ve gecede, (farz namazlar dışında), sabah namazının farzından önce iki rekât, öğle namazının farzından önce dört rekât, öğle namazının farzından sonra iki rekât, akşam namazının farzından sonra iki rekât ve yatsı namazının farzından sonra iki rekât olmak üzere on iki rekât(nâfile) namaz kılarsa, cennette onun için bir ev yapılır." (Tirmizî; hadis no: 380.Tirmizî hadis hakkında şöyle demiştir: 

   Gördüğümüz gibi kardeşlerim Allah Resulünün sözlerinde emir değil teşvik vardır. Kim bu mükafata sahip olmak isterse bu nafileleri gücü yettiğince kılmaya çalışır. Ama bunları farz gibi algılamaz. Hepsini birlikte kılması zor geldiğinde nafilelerle birlikte farzlarıda terketmez. Hayatın içinde nafilelerle birlikte kılmaya herhangi bir sebepden dolayı vakit müsait olmadığı zamanlarda ne pahasına olursa olsun farz namazlarını kılar. Farzlarla nafileleri ayırdetmesini bilir. Bilerek terkedilmiş farz namazın asla kazasının olmadığının bilincinde olur. Terkedilen her bir namazın daha sonra asla bir tekrarı ve telafisi yoktur.

Bazılarımız ne kadar görmezden gelse de birçok insan hepsini birden kılmak zor geldiği için çoğu zaman namaz kılmayı terketmekte, namazı  bırakmakta, veya namaza başlamaya cesaret edememektedir. Bunlar içinde yaşadığımız toplumun gerçekleridir. Özellikle çocuklarını namaza alıştırırken hem anne babalar hemde çocuklar çok zorlanmaktadır. Saydığımız ve burda sayamadığımız bir çok sebeplerden dolayı Rabbimizin ve Resulünün bize tanımış olduğu imkandan ve kolaylıkdan faydalanalım kardeşlerim.   Farz namazlarımıza önem verelim. İmanımızı namazımızla ispatlayalım.  Rabbimizin vadine hak kazanalım. Geleceğinde hiç şüphe olmayan o gün pişman olanlardan olmayalım.

Suçlulara "sizi cehennem ateşine sürükleyen nedir?" diye sorarlar.  Onlar da derler ki: "Biz namaz kılanlardan değildik." (Müddesir, 42,43)

Rabbim hepimize hakkı hak olarak batılı da batıl olarak göstersin ve ayaklarımızı dini üzerinde sabit kılsın. Hepiniz kullarına karşı çok merhametli olan Allah’a emanetsiniz...