İNSANDAKİ BİR İLAHA İBADET ETME İHTİYACI VE İLAHIN ÇEŞİTLERİ

Esselamu aleykum ve rahmetullah

Günleriniz, haftalarınız, aylarınız ve ömrünüz hayırla geçsin sevgili kardeşlerim,

   Geçen yazımızda başlamış olduğumuz ilah kavramı mevzusuna bu yazımızda da insanın bir ilaha olan ihtiyacından ve sahte varlıkları nasıl ilahlaştırdığından bahsederek devam edeceğiz inşaAllah..

HER İNSAN TABİATI GEREĞİ BİR İLAHA KULLUK ETME İHTİYACI HİSSEDER

   Kardeşlerim, her insan kendisinden çok daha güçlü bir varlığa inanma, sığınma, yardım isteme ve ibadetlerini O’na sunma ihtiyacı içinde dünyaya gelir. Dünyaya gelen her insan yaşamı esnasında hep böyle bir varlığın arayışı içerisindedir. Yaratıcısından kopuk, O’nun yakınlığını hissedemeyen insan tabiatında var olan bu duyguları kendisini yoktan var edene, rızıklandırana, hayat verene ve yine hayatına son verme gücüne sahip olana yönlendirmezse, bunun yerini sahte ilahların alması gayet doğaldır. Çünkü bu duygu asla boşluk kabul etmez.

   İnsan kendi iradesi dışında bir sürü olayın gerçekleştiğini ve bunların hiçbirini değiştirmeye gücünün yetmediğini farkettikce acizliğininde farkına varır. Mesela kişi kendi isteği ile dünyaya gelmemekte,  kendi istediği zaman hayatına son verememekde, kendi anne babasını seçememekte, hangi fiziki yapıya sahip olacağını belirleyememekte, aya, güneşe, tabiata hükmünü geçirememektedir. Tüm bunlar insanı bunları yaratan, düzenleyen, hepsine sözünü ve hükmünü geçiren, mükemmel sıfatlara sahip ve olağanüstü bir varlığın olduğu inancına götürmekdedir.  Bu noktada insan tüm acizliği ile bu varlığın gücüne, kudretine, bilgeliğine sığınarak kendisini güvende hissetme ihtiyacı hisseder.  Çünkü her insan  fıtri yapısı gereği korkma, sevme, güvenme, yardım isteme, dua etme gibi bazı özelliklerle yaratılmıştır. İnsanın tüm bu ihtiyaçlarını tam manası ile karşılayabilecek sadece tek bir ilah vardır ki, o da Allah subhanehu ve tealadır.

İLAHIN ÇEŞİTLERİ

   Değerli kardeşlerim, insanoğlu tarih boyunca gerek gerçek ilah olan ve kendisini hiç yoktan yaratan Allah’ı ilah olarak tercih etmiş, gerekse Allah ile birlikte farklı ilahlar edinmiştir. Daha önceki yazılarımızda da bahsettiğimiz gibi yeryüzünde  Allah’dan başka ilk ilah edinme fiili Nuh aleyhisselamın döneminde gerçekleşmiş onlar salih zatları ilah edinerek ilk şirki işlemişlerdir. Daha sonra insanlar farklı farklı ilahlar edinmiş ve sadece Allah’a tahsis edilmesi gereken bazı sıfatları Allah’la birlikte yücelttikleri bu ilahlarına da vermişlerdir. Gelin onların neleri ilah edindiklerini ayet ve hadislerden öğrenelim:

İNSANLARIN İLAHLAŞTIRILABİLECEĞİNE DAİR ÖRNEKLER

"Ve dediler ki: ‘Sakın ilâhlarınızı (saygi duydugunuz büyüklerinizi) terk etmeyin. Vedd'i, Suvâ'ı, Yağûs'u, Ya'ûk'u ve Nesr'i bırakmayın.‘ Böylece birçoklarını yoldan çıkardılar. Sen bu zâlimlerin sadece sapıklıklarını artır." (Nuh Suresi, 23-24.Ayetler)

Firavun da şöyle demişti: "Eğer benden başkasını ilâh edinirsen, seni mutlaka zindana atılanlardan ederim." (Şuara,29)

Firavun ise şöyle demişti: "Ey ileri gelenler! Sizin için, benden başka bir ilâh tanımıyorum. Çamur üzerine benim için bir ateş yak, ey Haman! Sonra da bana bir kule yap, belki Musa'nın ilâhına ulaşabilirim. Ben onun mutlaka yalancılardan biri olduğunu zannediyorum". (Kasas,38)

Allah (Meryem'in oğlu İsa'ya) demişti ki: "Ey Meryem oğlu İsâ! Beni ve anamı Allah'tan başka iki ilâh edinin diye insanlara sen mi söyledin?" îsâ ise, şöyle demişti: "Seni tenzih ederim. Hakkım olmayan bir şeyi söylemek bana yakışmaz- Zaten bunu söylemiş olsam, sen onu muhakkak bilirdin. Sen, benim nefsimde olanı bilirsin; fakat ben senin nefsindekini bilmem. Şüphe yoktur ki sen. gaybları hakkıyle bilirsin." (Maide, 116)

   Allah Resulu sallallahu aleyhi ve sellem önceki ümmetlerin düştükleri hataları çok iyi bildiği ve ümmeti içinde bu tehlike söz konusu olduğu için ölmeden önceki vasiyetlerinden biri şu olmuştur:

“Hıristiyanlar’ın İsa yücelttikleri gibi beni yüceltmeyin. Ben ancak bir kulum. Bana: ‘Allah’ın kulu ve Rasûlü’ deyin.” (Buhârî, Ahmed, Dârimî)

HEYKEL VE RESİMLERİN İLAHLAŞTIRILABİLECEĞİNE DAİR ÖRNEK

“İsrail oğullarını denizden geçirmiştik. Bu sırada, kendilerine ait bir takım sanemlere (putlara) tapan bir kavme rastlamışlar ve (Musa'ya): "Ey Mûsâ! Şunların ilâhları gibi bize de bir ilâh yap" demişlerdi. (O da onlara): "Siz hakikaten cahillik eden bir kavimsiniz" demişti. “ (A’raf,138)

TAŞ, AĞAÇ, VB. ŞEYLERİN İLAHAŞTIRILABİLECEĞİNE ÖRNEK

Ebu Vakid el Leysi radiyallahu anh’den şöyle dediği rivayet edilmiştir:

"Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem ile birlikte Huneyn’e çıkmıştık. Biz küfürden yeni uzaklaşmıştık. Müşriklere ait bir sidre ağacı vardı. Onun altında ibadet niyeti ile oturur ve ona silahlarını asarlardı. Ona zatu envat denirdi. Biz de bir sidre ağacının yanından geçtik. Dedik ki:

"Ey Allah’ın Rasulü! Bize, onların zatu envatı gibi bir zatu envat tayin et!" Bunun üzerine Nebi aleyhisselam:

"Subhanallah! Nefsim elinde olana yemin olsun ki, israil oğullarının dediği gibi dediniz:

"Onlar Musa’ya dediler ki: "Onların sahip olduğu ilah gibi bize de bir ilah yap!"

Musa onlara dedi ki: "Muhakkak ki sizler cahil bir kavimsiniz."

(Sonra Rasulullah şöyle dedi): "Muhakkak ki sizler, sizden öncekilerin gitmiş olduğu yoldan muhakkak gideceksiniz." (Tirmizi tahric etti ve sahih dedi)

ARZU VE İSTEKLERİN İLAHLAŞTIRILABİLECEĞİNE DAİR ÖRNEK

(Ey Muhammed) Kendi hevasını ilâh edinen kimseyi gördün mü? Ona sen mi vekil olacaksın? (Furkan,43)

Ebu Hureyre'den (r.a.) Rasulullah (s.a.v.) buyurmuştur ki:

"Paraya, pula, elbiseye kul olanlar bedbaht olsun! Böyle çıkar düşkünü kimseye işlediği hayrın bedeli verilirse memnun olur, verilmezse Allah'ın takdirine kızar. Böyle kimseler hem bedbahttırlar hem de bir işe yaramazlar. (Buhari)

   Şeyhulislam  İbn Teymiyye bu hadisle ilgili diyor ki:"Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem böyle kişileri altının, gümüşün, ipeğin, kadifenin kölesi diye adlandırmışdır.

  Hep birlikte gördüğümüz gibi kardeşlerim ilah, taştan, ağaçdan, kadından, inekden, salih insanlardan, bir İsa gibi bir nebiden, yada Meryem gibi bir nebi annesinden de olabiliyor.  Tarih boyunca insanlar ilahlaştırdıkları şeyler adına kendi elleri ile putlar,mabedler, tapınaklar, türbeler yapıp ibadetlerini onlara sunmuşlardır. Burda önemli olan bu ilahlaştırılan şeylerin neyden yapıldıkları değil, onların neyi simgeledikleridir.

   “Allah’a itaatin söz konusu olduğu herhangi bir konuda, Allah’dan başkasına itaat ediliyorsa o itaat edilen şey ilah olmuştur.”